Noord-Brabant in de twintigste eeuw – een canon

Van een achtergestelde, verzuilde regio naar een bloeiende moderne provincie in 100 bekende en onbekende mijlpalen, door mij verzameld.

1900 Ziekenpot Philips, eerste ziektekostenverzekering voor werknemers
1901 Nutricia zuivelfabriek opgezet in Cuijk met het doel de hoge zuigelingensterfte tegen te gaan
1902 Trek van landloze plattelanders naar de stad; sociale zorg voor werknemers door Brabantse fabrieken als katholieke plicht
1903 Meisjesinternaat Regina Coeli opgericht in Vught, het latere taleninstituut
1904 Muziekinstrumentenfabriek M.J.H. Kessels in Tilburg maakt bloeitijd door, leverancier van fanfare, harmonie en binnen- en buitenlandse militaire muziekkapellen
1905 Eerste octrooi aangevraagd door Philips voor elektrische gloeilamp
1906 Voorbereiding zaligverklaring Peerke Donders
1907 Salomon Heertjes wordt opperrabijn in Den Bosch
1908 Debatten over vrouwenkiesrecht, Rooms-Katholieke/Brabantse verenigingen zijn tegen; alleen gezinshoofdenkiesrecht
1909 Philips’ geneeskundige dienst opgezet
1910 Grote stakingen van arbeiders in in de schoenenindustrie in Waalwijk (Langstraat)
1911 Eindhovens Dagblad  begint publicatie
1912 Oprichting Roomsch Katholieke Leergangen in Den Bosch
1913 Voetbalvereniging PSV opgezet
1914 Provinciaal elektriciteitsbedrijf (PNEM) opgezet
1915 CHV Veghel: inkooporganisatie voor mengvoeders en kunstmest van de Noord-Brabantse Christelijke Boerenbond (NCB)
1916 Kapelaan Binck initieert de Rooms-Katholieke Nederlandse Voetbalbond (RKNVB) in Den Bosch
1917 Terugkeer Belgische vluchtelingen, besef dat velen in Noord-Brabant zouden blijven
1918 Marechausseekazerne Asten in gebruik genomen
1919 “Kent uw plicht!” Brabantse media roept op massaal te stemmen op nummer 1 van de RK Lijst voor de provinciale verkiezingen
1920 Gemeentelijke herindelingen, 24 gemeentes verdwijnen in Noord-Brabant
1921 Dhr Sprengers pleit in de gemeenteraad van Ginneken voor vrouwelijke leden van de schoolcommissie
1922 Oprichting eerste Brabantse krachtsportvereniging Hercules door gewichtheffer/brandweerman Jan Mutsers
1923 Oprichting Organon in Oss door Saal van Zwanenberg
1924 Koepelkerk Sint Janskerk te Waalwijk gebouwd, ontworpen door HW Valk
1925 Norbertijnse pater Van den Elsen (“de boerenapostel”) overlijdt; streed voor een betere positie van boeren
1926 Oprichting De Melkindustrie Veghel (DMV)
1927 Margarinefabrikanten Van den Berg en Jurgens in Oss gaan samenwerken als Margarine Unie
1928 Gebouw Carmel College in Oss voltooid; gesticht door de karmeliet Titus Brandsma; nu Titus Brandsma Lyceum genoemd
1929 Margarine Unie in Oss fuseert met Lever Brothers tot Unilever; gedeeltelijk vertrek van Oss naar Rotterdam
1930 West-Brabantse suikerfabrieken vrijwel allemaal gesloten
1931 Start Moeders voor moeders, inzameling urine van zwangere vrouwen in tbv Organon
1932 Huub van Doorne richt autofabriek DAF op
1933 Bernadette Soubirous heilig verklaard, start Brabantse pelgrimages naar Lourdes
1934 De bende van Oss opgerold
1935 Slippens start zijn Groothandel in Koloniale Waren (Sligro) in Veghel
1936 Eerste bloemencorso in Zundert ter gelegenheid van de verjaardag van koningin Wilhelmina
1937 Brabantia Nostra beweging pleit voor ontwikkeling en behoud “eigen” cultuur
1938 Joodse vluchtelingenstroom uit Duitsland na Kristallnacht, Brabantse media pleiten voor opname door rijke “rasgenoten”; wel verschillende inzamelingsacties gestart
1939 Vliegveld Welschap gevorderd vanwege de algehele mobilisatie
1940 Nederland in oorlog met Duitsland
1941 Feestelijke herdenking 25-jarig bestaan Tilburgsche Bond van Handboogschutterijen
1942 oprichting Konzentrationslager Herzogenbusch bij Vught
1943 Laatste jodendeportaties uit Brabant
1944 Operatie Market Garden: bevrijding van Noord-Brabant, grote verwoestingen in de provincie; Breda bevrijdt door Poolse divisie
1945 St. Anna diploma voor mode op meer dan 600 opleidingen te behalen, geïnitieerd door de rebelse Franciscaanse zuster Marie Joseph van den Eerden
1946 Eerste vrouwelijke burgemeester in NL: Truus Smulders-Beliën benoemd tot burgemeester van Oost-, West, en Middelbeers
1947 VVV Nieuws uit Eindhoven en Kempenland publiceert jaarverslag; opkomst regionaal toerisme
1948 Opvoering van het theaterstuk Vorstin des Volks, geschreven door  de Tilburgse schrijver Jan Derks in opdracht van de overheid
1949 Museum Jan Cunen in Oss geopend, in herinnering aan de gelijknamige archivaris
1950 Stichting Natuurpark de Efteling geopend in Kaatsheuvel
1951 Molukse gezinnen gehuisvest in Brabant in o.a. Lunetten, Donzel, Lage Mierde en Wouw
1952 KMA Breda opent de eerste moskee in Brabant, voor Indonesische cadetten
1953 Bloei van de Tilburgse wolindustrie; ruim 10.000 werknemers
1954 Eerste bloemencorso in Valkenswaard, ter herdenking aan de bevrijding
1955 zuster Marie van Uden behaalt universitair diploma Akoepedie, sticht een internaat voor slechthorende kinderen, St. Marie
1956 Technische Universiteit Eindhoven opgezet
1957 Grootschalige ruilverkaveling in de landbouw
1958 Eerste Brabantsedag in Heeze
1959 De Waalrese fotograaf Jan Bijnen overlijdt, laat ruim 500 stuks historisch beeldmateriaal na
1960 Peter Koelewijn and his Rockets zingen in Eindhoven: kom van dat dak af
1961 Bisschop Bekkers neemt maandelijks deel aan het tv-programma Brandpunt
1962 Het Amerikaanse bedrijf Mars opent een fabriek in Veghel
1963 Eerste Turkse gastarbeiders in Tilburg door de harmonie onthaald
1964 begin van de afbrokkeling van de verzuiling
1965 Deurnese psychiater Anna Terruwe gerehabiliteerd door de kerk na opschudding door zelfbevredigingsadvies aan religieuzen
1966 Het Evoluon geopend als educatief-technologische attractie
1967 Eindhovenaar Armand zingt: ben ik te min
1968 Opening Leeuwenpark Beekse Bergen
1969 Lenny Kuhr uit Eindhoven wint songfestival met De Troubadour
1970 groei van de intensieve varkens- en kippenhouderij in Noord-Brabant
1971 Provinciehuis Noord-Brabant opgeleverd, nog steeds het hoogste kantoorgebouw in Den Bosch
1972 De Geldropse wijk Tivoli wordt Eindhovens
1973 Wilde staking bij tapijtenfabriek BergOss
1974 De Eindhovense wielrenner Jan Plantaz neemt deel aan de Olympische Spelen in Helsinki
1975 Eerste raamprostitutie in Den Bosch in de Schilderstraat
1976 Eerste uitzending van Omroep Brabant
1977 Stijging van het aantal Brabanders van allochtone herkomst door gezinshereniging van gastarbeiders en de komst van Surinamers
1978 Eerste editie Tilburgse muurkrant; illegale anonieme tekstaffiches van linkse signatuur, verschenen tot 1995
1979 DMV Veghel fuseert met Campina tot DMV Campina
1980 Henk Krol en zijn partner publiceren als grap de eerste editie van de Gay Krant  voor de Eindhovense gaybar Du Masher
1981 Grote vredesdemonstratie, intiatief tot oprichting Komitee Kruisraketten Nee tegen de stationering van kruisraketten in Woensdrecht
1982 Eerste coffeeshop in Noord-Brabant opent; Ochtendgloren Tilburg
1983 Koninklijke Eijsbouts uit Asten levert nieuwe klokken aan de sint Servaasbasiliek in Maastricht
1984 De band Doe Maar besluit te stoppen vanwege het succes
1985 Paus Johannes Paulus II bezoekt Eindhoven en Den Bosch
1986 Hogeschool Tilburg wordt KUB, Katholieke Universiteit Brabant
1987 125 woonwagenkampen in Noord-Brabant; TNO doet onderzoek naar gezondheidsschade door milieuverontreiniging m.n. door autowrakken
1988 Jan Marijnisse uit Oss voorzitter van de SP
1989 Wielerploeg Sauna Diana neemt deel aan de Trump Tour in de VS
1990 Amazone Anky van Grunsven voor het eerst Nederlands kampioen
1991 Voetballer Pierre van Hooijdonk tekent voor NAC
1992 Stichting NOP koopt grondgebied in Oerle aan voor Papagaaienpark
1993 Faillissement van DAF, doorstart als DAF Trucks
1994 Pater en studentenpastor Van Kilsdonk uit Zeeland krijgt een onderscheiding van COC Nederland
1995 De eerste uitzending van De Mannen van de Radio (Pieter Bouwman, Hans Teeuwen, Theo Maassen) bij de VPRO
1996 Hercules-ramp op vliegbasis Eindhoven, 34 doden
1997 Manifest Brabant 2050, toekomstvisie op Noord-Brabant, uitgewerkt door commissaris van de koningin Houben en gedeputeerde Van Geel, met nadruk op duurzaamheid
1998 de Eindhovense Maaike Meijer hoogleraar Genderstudies in Maastricht en directeur van het Centrum Gender en Diversiteit
1999 TV-programma Big Brother, Bredanaar Ruud werd tweede, nadat of omdat de Brabantse telefoonlijnen overbelast waren geraakt

Dit overzicht is door mij gemaakt aan de hand van bekende en onbekende mijlpalen uit Brabant. Mis ik iets belangrijks? Laat een bericht achter!
***
Meer lezen over de vroege twintigste eeuw? Hier kun je lezen over psychiatrie, hier over de tweede wereldoorlog, en hier over een vrouw die leefde voor haar werk.

Misschien ook interessant...?

One thought on “Noord-Brabant in de twintigste eeuw – een canon

  1. Boudewijn van Gelder

    januari 12, 2023 at 3:29am

    Geachte Marita van Brussel:
    Gisteren, 10 januari 2023, ontdekte ik bij toeval tijdens genealogisch onderzoek naar mijn familie, dat mijn Oma en Opa van mijn moeders kant verhuisden van Haarlem naar Haarlemmerliede en Spaarnwoude (H&S) in begin januari 1910. Anderhalf jaar later (juni 1911) verhuisden zij weer terug naar Haarlem. In de Burgelijke Stand (BS) van H&S blijkt dat naast de vier kinderen (8, 6, 4, 1) die zij zelf hadden voortgebracht, hadden mijn Opa en Oma ook haar jongste zusje (35!) – het zusje van mijn Oma dus – in huis genomen. Voordat de familie terugging naar Haarlem in juni 1911 werd dat jongste zusje in februari 1911 geplaatst in een “Gesticht te Budel, N-B”. Van dat zusje heb ik wel een geboortedatum maar geen datum van overlijden. Voorlopig zijn mijn eerste vragen: op welke locatie was er een gesticht in Budel in 1911, en wat was de naam van dat gesticht? En heeft dat gesticht een register bijgehouden van haar bewoners?
    Met vriendelijke groet,
    Boudewijn van Gelder
    West Lafayette, IN, USA

  2. Auteur

    Marita

    januari 12, 2023 at 11:13am

    Hallo Boudewijn,
    Bedankt voor je bericht! Op de website van het Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven http://www.erfgoedkloosterleven.nl zag ik dat er in Budel in die tijd twee gestichten waren:
    * In Budel Kerkstraat 8 waren de Zusters van Liefde actief tussen 1854 en 1988, de naam van het klooster was O.L.V. Overwinning. Ze hielden zich bezig met bejaardenzorg, onderwijs, meisjesweeshuis.
    * In Budel Dorplein waren de Barmhartige Zusters van de H. Carolus Boromeus aanwezig vanaf 1899, voor onderwijs, patronaatswerk en verpleging; “alles wat de lichamelijke en geestelijke behoeften der werklieden aangaat”.
    Zou het ook kunnen dat dit zusje is ingetreden? Was ze misschien onderwijzeres?
    Bevolkingsgegevens van Budel vindt je op de site van het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven, https://proxy.archieven.nl/48/992D0806F6DA492AB2D69785CC84D81E. Hopelijk kom je haar naam daar tegen in de bevolkingsregisters en/of de overlijdensakten!
    Veel succes met de zoektocht!

  3. Boudewijn van Gelder

    januari 13, 2023 at 5:09pm

    Hi Marita:
    Bedankt voor Uw snelle reactie. Inderdaad heeft U gelijk: de zus van mijn Oma kon natuurlijk in het Gesticht als onderwijzeres zijn toegetreden … maar ik ben er inmiddels achtergekomen via de Burgelijke Stand van Budel dat de zus van mijn Oma, na uit huis (in Haarlemmerliede en Spaarnwoude) naar een Gesticht in Budel te zijn geplaatst op 28 februari 1911 … dat zij binnen een jaar, namelijk op 11 januari 1912, komt te overlijden in Budel. Ik vrees helaas dat zij niet als onderwijzeres of als hulp in de huishouding is toegetreden. Wat vindt U?
    Ik zou U meer gedetailleerde informatie kunnen geven maar ik ben er niet zeker van hoe openbaar deze blog is, of dat ik alleen met U correspondeer.
    In ieder geval nogmaals bedankt voor de vorderingen die ik weer mocht boeken.
    Met hartelijke groet,
    Boudewijn van Gelder
    West Lafayette, IN, USA

Je emailadres wordt niet getoond. Naam en email zijn verplicht