Verzwegen verleden

Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging

Onlangs zijn de archieven openbaar geworden van Nederlanders die na de tweede wereldoorlog verdacht werden van collaboratie met Duitsland. Op de website oorlogvoorderechter.nl kun je op naam zoeken. Ik was natuurlijk heel benieuwd, want aan mijn vaders kant was een oom in dienst bij de Nederlandse SS, terwijl andere familieleden destijds in Duitsland woonden. Die lieten zich in brieven erg positief uit over Hitler. Dus ik voerde wat familienamen in om te kijken wat het opleverde. Dat er verschillende dossiers over mijn SS-oudoom zijn wist ik al. Maar tot mijn verbazing kwam ik mijn opa’s moeder Betje er in tegen!

Wie was Betje?

Ik heb mijn overgrootmoeder Betje nooit gekend, want ze overleed in 1968. Ik heb wel wat foto’s van haar, zoals bovenstaande foto uit 1941. En ik weet wat triviale dingetjes over haar, zoals dat ze altijd hoofdpijn had. In 1945 was Betje al zo’n vijfendertig getrouwd met Hendrik, en moeder van tien kinderen in leeftijden varierend in leeftijd van zes tot vierendertig jaar. Van mijn opa zelf zou ik niet opgekeken hebben als ik hem was tegengekomen in het archief. Lees maar eens over Sjef’s avonturen in Duitsland op deze website. Of zijn weemoedige lied Wat er in Europa is geschied… Ook verwachtte ik haast een aantal verre familieleden, afgaand op wat ik in de loop der jaren aan informatie heb verzameld. Maar die kwam ik niet tegen. Maar mijn overgrootmoeder Betje… ! Een moeder van zo’n groot gezin, je zou denken dat ze geen tijd zou hebben voor iets anders dan zorgen voor haar gezin. Wat kan zij gedaan hebben? Heeft zij expres feiten begaan ten gunste van de Duitse bezetting, of heeft ze juist iets nagelaten dat ze had moeten doen? Uit de brieven van mijn grootouders komt ze vooral naar voren als een vrouw met wie men rekening hield. Ze was Mam, met een hoofdletter M. Ze was Thuis.

Wordt vervolgd…

Haar kinderen zijn inmiddels overleden, maar toch zal ik haar achternaam en volledige voornamen niet noemen, want zoals bekend kunnen ook kleinkinderen last hebben van het verleden, en het laatste wat ik wil is iemand pijn doen. Wel vind ik het belangrijk het hele genuanceerde verhaal te weten en te vertellen. Ik hou niet van familiegeheimen en Het Grote Zwijgen, daar heeft de generatie van mijn ouders al genoeg onder geleden. Het is bekend dat er van sommige mensen per ongeluk dossiers zijn aangemaakt, en verdacht zijn betekent niet meteen veroordeeld. Wegens de overweldigende belangstelling voor de CABR dossiers zal ik nog even geduld moeten hebben. Ik laat het weten als ik de dossiers van Betje heb ingezien!