Al is de leugen nog zo snel…?
Het is interessant om te zien waarom en wanneer de Waalse landlopers logen, en wanneer ze de waarheid spraken. Logen ze uit zelfbehoud, of om anderen in bescherming te nemen? Of spraken ze zo veel mogelijk de waarheid, omdat liegen vermoeiender is dan de waarheid spreken? Laten we de eerste bekentenissen van een vrouw ten overstaan van drossaard Panneboeter in bijzijn van de schepenen van de Vrijheid Roosendaal en de Heerlijkheid Nispen, op 14 juli 1787, eens onder de loep nemen.
- Ze zegt Geetruij van Ros te heten.
- Ze is oud 60 jaar.
- Ze is geboortig van Mortier.
- Gehuwd geweest met Dieudonné Bruhet.
- Hij is sedert acht jaar overleden.
- Ze wint de kost met wol spinnen.
- Is vier weken geleden van huis gegaan.
- Kwam nooit eerder in Roosendaal e.o.
- Ze kwam om werk te zoeken.
- Ze werd ziek en wilde naar huis terug keren.
- Ze sliep twee nachten in een boerenschuur bij Roosendaal.
- Ze kent de drie volwassen mannen en drie vrouwen die bij haar aangetroffen waren niet.
- Ze wilde met hen terug naar haar land.
- Ze is moeder van de twee grote jongens.
- De oudste is 16.
- De jongste is 12.
- Ze is de grootmoeder van de kleine jongen.
- Nee. Ze heette Gertrude Bruhet (*)
- Nee. Ze is 55; geboren op 22-3-1732 (*)
- Klopt! (*)
- Nee. Hij heette Dieudonné Boutiers (*)
- Klopt! Op 8 juli 1779 in Luik (***)
- Nee. Met het land rondgaan en bedelen (**)
- Nee. Was al met Pinksteren in Breda (**)
- Dat is waarschijnlijk waar.
- Nee. (**)
- Nee. Dat blijkt uit geen enkel ander verhoor.
- Klopt! Dat komt overeen met de verklaringen van de rest van het gezelschap. (**)
- Nee. Ze het waren twee kennissen, en twee van haar zonen met hun vrouwen (**)
- Dat is waarschijnlijk niet waar.
- Klopt!
- Klopt! Dit was Jean Martin. (*)
- Bijna; hij was al 13, dit was Jean Joseph. (****)
- Klopt! Dat was Jacques (**)
Het opmerkelijke aan Gertrude Bruhet is dat ze zoveel zonen had: zeven! Ze had slechts een dochtertje gekregen, maar die overleed binnen twee maanden. De meeste zonen begaven zich op het boevenpad, en het liep niet goed met hen af. De oudste zoon was Louis. Hij was al crimineel actief sinds 1777 en werd in Luik geëxecuteerd in 1803, nadat hij justitie van dienst was geweest. De tweede zoon was Gaspar, de vader van Gertrudes kleinzoon Jacques, landloper en dief, die in 1785 verraderlijk werd doodgestoken door een andere vagebond. De derde zoon was Jean Donné, die wegens diefstallen in 1788 tot levenslange gevangenisstraf werd veroordeeld en kroongetuige voor de Brabantse justitie werd. De vierde zoon was André, die jong verongelukte toen een huis waarin hij zich bevond instortte. De vijfde zoon was Thomas, wegens vele diefstallen, een verkrachting en mishandelingen ter dood gebracht in Breda in 1789. De zesde zoon was Martin, met zijn moeder gevangen in Roosendaal in 1787. Hij werd in 1798 door het criminele hof in verband gebracht met een diefstal met voorbedachte rade in Behr. De zevende zoon was Jean Joseph. Hij ontsnapte op zijn twaalfde uit het vrijheidshuis in Roosendaal, waar hij met zijn moeder en broer was opgesloten in 1787. Hij bracht begin 19e eeuw periodes door in de gevangenis in Luik en in Vilvoorde, en was werkzaam als scharenslijper. Hij stierf op 89-jarige leeftijd in Oisterwijk.
Waar Gertrude zelf haar laatste dagen doorbracht weet ik nog niet. Als het goed is niet in Brabant; want in december 1787 werd ze veroordeeld tot strenge geseling aan een paal voor het vrijheidshuis van Roosendaal en eeuwige verbanning uit de generaliteit.
Verwijzingen:
- (*) DTB Saint-Pierre-Apôtre, Mortier
- (**) verhoren van Jean Donné en Thomas Boutiers, Cathrien Ossai, Gerard Massin, Marie Philippe Groutard (WBA en BHIC)’
- (***) DTB Saint-Servais, Luik
- (****) DTB Saint-Niclas en Outremeuse, Luik
Meer lezen over mijn onderzoek naar de Waalse landlopers? Kies uit een van de artikelen binnen deze rubriek.
Omslagfoto: Studie van een oude vrouw, Matthijs Maris, ca. 1856 – ca. 1857
