Veelbelovend in Oss, 1922

De jeugd heeft de toekomst. Hoe ging het verder met deze acht kinderen uit Oss?

Inleiding

Zomaar een namenlijstje, gevonden in het BHIC (gemeentebestuur Oss 1811-1830 – leerplichtwet). Een opgave van het schoolhoofd aan de burgemeester en wethouders van Oss. Hij meldt dat acht kinderen op 1 mei 1922 het zesde leerjaar doorlopen zullen hebben. Twee dingen vallen op: er worden jongens én meisjes genoemd. Zouden die bij elkaar in de klas hebben gezeten? Wat modern! In de tweede plaats geven de namen een indruk van diversiteit; van afkomst, geloof en klasse. Wie waren deze kinderen en wat is er van hen terechtgekomen? Welke rol speelde de oorlog in hun leven? Ik zocht het voor je uit.

Bobe, Charlotte

Bron: Noordbrabantsche en ‘s-Hertogenbossche Courant, 30 mei 1921

Charlotte Minna Bobe werd op 27 augustus 1909 geboren in Lingen (D). Haar vader was slager. Het uit Duitsland afkomstige gezin was in 1913 vanuit Bremen gekomen en was Evangelisch-Luthers van overtuiging. Familie Bobe woonde in Oss in de Rozenstraat 22. Charlotte hield van handwerken; in 1921 behaalde ze de 12e plaats in de categorie meisjes beneden de 12 jaar in de 6e huisvlijttentoonstelling van Oss. Het leverde haar een vermelding in de krant op! In 1924 vertrok het gezin naar Groningen. Kennelijk volgde daarna weer een verhuizing, want in 1934 woonde de familie in Leiden. Maar Charlotte had in Groningen verkering gekregen. In 1934 trouwde ze in Leiden met de Groninger Jacobus Aiko Walrecht. Ze bleven in Groningen wonen en werden na de oorlog de trotse ouders van Koosje, geboren 21 mei 1946.

Colthof, Ella

Bron: Nieuw Israelitisch Weekblad, 1 maart 1940

Ella Colthof werd geboren in de Peperstraat in Oss, op 11 december 1909. Het gezin Colthof was orthodox Joods. Haar vader was koster en tweede voorganger in de synagoge. Het gezin was betrokken bij veel joodse evenementen in Oss. Ella had twee zussen en vier broers. Haar moeder en zij namen deel aan feestcomités en spraken bij jubilea en bijeenkomsten. Ella’s moeder was betrokken bij de de oprichting en het bestuur van een Agoedistische vrouwengroep, een beweging die heropleving van de orthodoxie voorstond. Ella zelf was zelfstandig en ondernemend. Dat blijkt wel uit het feit dat ze van juli 1935 tot november 1935 alleen in Den Haag woonde, in de Jan van Riebeekstraat 57. In 1938 ging ze naar Amsterdam, waar ze haar diploma Kraamverzorging haalde. Daarna keerde ze terug naar het ouderlijk huis, inmiddels in de Dr. Hermanslaan in Oss. Ze plaatste kloeke advertenties in het Nieuw Israelitisch Weekblad om klanten te werven voor haar kraampraktijk. Ella werd in het voorjaar van 1943 naar Westerbork vervoerd. In maart 1944 is ze op transport gesteld in direct na aankomst in Auschwitz vermoord. In de Dr. Hermanslaan is een struikelsteen geplaatst om haar te gedenken.

Hes, Lina

Carolina Hes, gewoonlijk Lien genoemd, werd geboren op 14 juni 1910 in de Hoogstraat in Veghel. Haar vader was koopman. In 1913 kwam het joodse gezin in Oss te wonen, op het adres Walstraat 44 in Oss. Later woonden ze aan de Dr. Hermanslaan 6. In 1932 overleed haar moeder Elisabeth Hes-Monnickendam voortijdig. Haar schoolvriendin Ella Colthof plaatste met twee vriendinnen een eigen overlijdensbericht in het Nieuw Israelisch Weekblad met de gevoelige tekst: “Dit heengaan gevoelen wij door haar vriendschappelijken omgang als groot verlies.” In 1939 trouwde Lina met de uit Coevorden afkomstige Salomon Hekscher. Het huwelijk werd ingezegend in de synagoge van Oss. Vervolgens was er een receptie in hotel Luijk. Het pasgetrouwde stel ging in Coevorden wonen. Lien en haar man overleefden de oorlog, maar veel familieleden niet. Voor haar vader David Nathan Hes en twee zussen zijn in de Dr. Hermanslaan struikelstenen geplaatst.

Heijndijk, Leentje

Bron: Algemeen Dagblad 17 juli 1910

Leentje Willempje Elisabeth Heijndijk werd geboren op 7 september 1910 op de Heuvel in Oss. Haar komst zal bij haar moeder gemengde gevoelens hebben gezorgd. Zeven weken eerder was Leendert Heijndijk, de vader Leentje, namelijk overleden door een noodlottig ongeval. Hij was werkzaam geweest bij de marechaussee. Moeder Regina Didden was een Limburgse en Nederlands-Hervormd. Behalve Leentje had ze nog een zoontje, die geboren was in Gulpen. De weduwe besloot in Oss te blijven en daar haar kinderen groot te brengen. In 1934 trouwde Leentje in Oss met de in Gorinchem geboren Adriaan Laurens Schrier, een technisch ambtenaar, volgens de huwelijksakte. Hij kreeg een baan in Waalre. Moeder Regina verhuisde mee, zij stierf in 1945. Toen Adriaan overleed in 1963 was hij nog steeds werkzaam als technisch ambtenaar en woonde het gezin in ‘s-Hertogenbosch.

Sewarte, Catharina

Eva Catharina Bertha Sewarte was geboren in Mook, op 4 april 1910. Haar vader was spoorwegarbeider. In 1917 was het Nederlands-Hervormde vierkoppige gezin vanuit Buurmalsen (Gelderland) neergestreken aan de Berghweg 78 in Oss. Catharina, of Eva, zoals ze zich kennelijk liet noemen, trouwde in 1928 in Oss met Wouter Jacobus van Heumen. Hij was als wever werkzaam in Oss. Wouter en Eva kregen vijf kinderen. In maart 1943 plaatste Eva de volgende advertentie:

Heden bereikte ons het treurige bericht dat in den strijd voor Führer, Leider, Volk en Vaderland aan het front is gevallen onze innig geliefde Man en Vader Wouter Jacobus van Heumen, Sturmmann bij het NSKK in den ouderdom van 37 jaar. Zijn diepbedroefde vrouw en kinderen, E. van Heumen-Sewarte, Marietje, Jan, Gerrit, Henny, Woutje. Linkensweg 32, Oss.

Haar vader kreeg na de oorlog ontslag vanwege zijn lidmaatschap bij de NSB.

Bron: Nederlandsche Staatscourant, 5 november 1945

Zilverberg, Maurits

Rosalina Zilverberg, bron: joodsmonument.nl

Maurits Zilverberg werd op 12 juni 1910 geboren aan de Kruisstraat in Oss, als oudste zoon van een Joodse koopman. Toen er meer kinderen geboren werden ging de familie Zilverberg in de Peperstraat 8 wonen. Maurits werd ook koopman. In 1941 trouwde hij in Oss met Johanna Pagrach uit Rijssen, die dienstbode was geweest. Op 5 oktober 1942 werd hun dochtertje Rosalina geboren. Het is goed mogelijk dat Ella Colthof bij de kraam heeft geholpen. Maar Maurits heeft zijn dochtertje nooit gezien. Hij was toen al in Duitsland, na de eerste grote deportatie uit Oss in augustus 1942. Op 17 april 1943 is Rosalina in concentratiekamp Vught overleden. Volgens de Duitse authoriteiten aan Herz- und Kreislaufschwäche bei Magen- und Darmkatarrh. Waar en hoe Maurits gestorven is, is onbekend. In 1952 werd in de registers van de burgerlijke stand van Oss een overlijdensakte opgemaakt, waarin staat: “vierenveertig is in Midden Europa overleden Zilverberg, Maurits”. Johanna belandde in Sobibor en is daar in 1943 vermoord. Voor het gezin zijn struikelstenen geplaatst in de Peperstraat.

Wasmann, George

Noordbrabantsch Dagblad Het Huisgezin, 27 oktober 1941

George August Josephus Sophie Wasmann werd op 21 december 1909 in Oss geboren. Het kinderrijke gezin was rooms-katholiek. De ouders kwamen oorspronkelijk uit het noorden van het land. Ze woonden in de Molenstraat 67, later in de Molenstraat 63. Vader Wasmann was arts en had in die hoedanigheid een vooraanstaande positie in Oss. De kinderen volgden de voetstappen van vader. Zoon Oscar werd ook huisarts in Oss, Frans werd huisarts in Druten, dochter Augusta werd kinderarts. George bleef ook studeren, hij behaalde het examen Engelse handelscorrespondentie en een examen in Rotterdam met betrekking tot parasitair vleesonderzoek. Na de oorlog vestigde hij zich in Nijmegen.

Bolwerk, Gerardus

Gerardus Leonardus Bolwerk werd geboren op 9 februari 1909 in Oss aan de Varkensmarkt, in een katholiek gezin met elf kinderen. Zijn vader was hoepelmaker en koopman. Hij was afkomstig uit Veghel, zijn moeder Anna Maria van Grunsven was een Osse. Gerrit werd ook koopman. Als de Gebr. Bolwerk ging hij met zijn broers de markten af tot in Zuid-Limburg om manifacturen te verkopen. Op 24 januari 1935 waren ze in alle vroegte op weg naar de markt van Sittard. In de duisternis botste hun auto op een kruispunt bij Bakel op een onverlichte turfkar. Een van de disselbomen van de boerenkar boorde zich in het portier van de auto. Terwijl paard en voerman ongedeerd bleven, raakte Gerrit zwaargewond. Hij kreeg ter plekke de sacramenten toegediend. Toch stierf hij niet meteen. Hij werd overgebracht naar Oss, waar hij in het St. Anna Ziekenhuis aan zijn verwondingen op 31 januari 1935. Hij was pas vijfentwintig jaar oud.

Limburger Koerier, 9 maart 1935

Om deze informatie te verzamelen heb ik gebruik gemaakt van de volgende websites: delpher.nl, BHIC, CBG verzamelingen, wiewaswie.nl, openarch.nl, joodsmonument.nl, struikelstenenoss.blogspot.com, stadsarchief Oss en het boek Stilstaan bij de Struikelstenen in Oss door Conny Leijten, juni 2013 (www.op-verhaal.nl)


Meer lezen over de oorlog? Dit is een héél ander verhaal.

Misschien ook interessant...?

Je emailadres wordt niet getoond. Naam en email zijn verplicht