Veel mensen associëren Eindhoven met de elektronicafabriek Philips. Hele generaties werkten in deze fabriek, en maakten gebruik van de sociale voorzieningen die voor de medewerkers waren opgezet. Toch waren er in Eindhoven meer fabrieken waar families van vader op zoon naar toe gingen en die gulle secundiare voorwaarden hadden. Een zo’n fabriek was Picus (de Latijnse benaming voor specht), een houtfabriek in de wijk Tongelre. Hier werden sigarenkistjes gemaakt, fineer voor meubels en deuren en spaanplaat.
Toos Mutsers was een van de werknemers die haar hele leven bij Picus werkzaam was. En dat niet alleen, ook haar vrije tijd stond bijna helemaal in het teken van Picus. Ter ere van haar gouden jubileum publiceerde het Eindhovens Dagblad een artikel over haar en de fabriek. Over toewijding, edel-fineer en prinses Juliana, het artikel portretteert een unieke persoon en een tijdperk dat voorbij is. Voor Picus viel het doek in de jaren negentig, voor Toos in het jaar het jaar 2000, toen ze overleed op 87-jarige leeftijd.
Hieronder het integrale artikel:
In gesprek met: Toos Mutsers: Vijftig jaar in het hout
Harrie Mutsers was baas in de lijmerij bij Picus, toen in 1926 zijn oudste dochter Toos, als veertienjarige ook bij dat bedrijf ging werken, als hulpje op de fineerafdeling. Om half acht beginnen, 48 uur per week werken voor een dubbeltje per uur. Dat maakt dan f 4,80 per week: nu twee pakjes sigaretten, maar in die jaren kostte een paar schoenen maar f 0,95.
Op 4 juni werkt Toos Mutsers 50 jaar bij Picus, haar broer heeft er 35 jaar gewerkt, vier ooms en heel wat neven en nichten hebben bij hetzelfde bedrijf gewerkt. Een onderneming met honkvast personeel: er gaat bijna geen jaar voorbij zonder een gouden jubilaris.
Toos zat dus op de fineerafdeling en het ging goed; ze was gekomen om te werken en dat deed ze dan ook. In de kantine onder schafttijd, kreeg ze iedere middag een knipoogje van haar vader, die heel goed merkte dat zijn oudste dochter het bij Picus wel zou rooien. Haar vader stierf echter al op 50-jarige leeftijd. Toos ging over naar een der moeilijkste afdelingen, de edel-fineer. “Het mooiste werk wat er is”, zegt Toos nu, “secuur, maar mooi. Uitleggen van de fraaiste patronen was moeilijk, maar ik heb er 23 jaar met verschrikkelijk veel plezier gewerkt. Ik ben in al die vijftig jaar geen drie keer te laat gekomen; ik ben altijd zonder tegenzin naar de Picus gegaan”.
Ze werd dan ook cheffin van die afdeling, had wel 35 meisjes onder zich, later ook heel wat die ze niet kon verstaan: Poolse, Spaanse en Italiaanse. Maar Toos wist hoe ze er mee om moest gaan: met gebaren en “een beetje van dit en van dat”, kwam ze een heel eind. Ze schreef de moeilijke namen van de meisjes stiekem op een papiertje, zodat ze eerder persoonlijk contact kon leggen en ze leerde in al die talen “goede morgen” zeggen. Ze komt er dan ook eerlijk voor uit, dat ze even “geschreeuwd” heeft toen ze van die afdeling naar de postafdeling werd overgeplaatst. Tenslotte was Toos toen al 58, ze moest het wat kalmer aan gaan doen en machines namen een deelvan het werk over. Ze kreeg wel “twee emmers bloemen” toen ze van de edel-fineer weg ging , maar ze werd op kantoor net eender opgevangen als in de fabriek, maar door haar hele verhaal heen klinkt toch nog steeds heimwee door, naar de edel-fineer.
Tot hier gelezen hebbend, weet U echter nog niet veel van Toos Mutsers, maar iedereen bij Picus zal U veel goede dingen over haar als mens vertellen. Toen haar vader stierf, bleef Toos met moeder en twee jongere zusters achter. Moeder heeft altijd tegen haar gezegd: “Als ge ene goeie jonge kunt krijgen, moete hem nemen. Want anders zitte alleen, as ik geleefd heb”. Maar Toos bleef bij haar moeder, ook toen haar zusters getrouwd waren. “Ik heb zat jongens kunnen krijgen, maar ik wou ons moeder niet alleen laten”.
Toos is nooit uitgegaan, heeft nooit gedanst; wel ging ze met haar moeder wandelen, ging ze naar de kien- en toneelavonden bij Picus, haakte bedspreien voor de meisjes van haar afdeling, die gingen trouwen. Toen haar moeder op 62-jarige leeftijd stierf – nu 27 jaar geleden kwam Toos helemaal niet alleen te zitten. Ze trok bij haar jongste zuster in, hoort daar helemaal bij de familie en haar neef Peter (17 jaar oud, die bij de plantsoenendienst werkt en wat extra aandacht nodig heeft) zou ze geen dag meer kunnen missen. Toen hij niet wachten kon, om haar een cadeau te geven voor haar gouden jubileum, omdat het zo’n mooi weer was en hij voor haar een tuinstoel gekocht had heeft ze weer even “geschreeuwd”.
Een hoogtepunt in haar leven was dat ze met prinses Juliana thee heeft gedronken in Paleis Soestdijk. Dat zat zo: de handwerkclub bij Picus, waar Toos natuurlijk ook bij was, had een hele baby-uitzet gemaakt, toen de prinses in verwachting was van prinses Marijke en andere afdelingen van Picus hadden een ledikantje, een commode en zo gemaakt, met het wapen van Brabant erop. Met mevrouw Brüning – de vrouw van de destijdse directeur – en een paar meisjes mocht Toos die cadeaus aan gaan bieden. Ze was wel een beetje zenuwachtig, want ze wist niet goed, hoe ze zich zou moeten houden.
Maar het was daar net een gewone huiskamer, alleen wat groter.
Ze is verder al vanaf de oprichting bestuurslid van het Sociaal Fonds van Picus, ze is bij de reisjes van de kinderen van Picus-werknemers leidster, ze organiseert het St. Nicolaasfeest voor de kleintjes en gaat al 10 jaar meer met het jaarlijkse uitstapje van de gepensioneerden, de weduwen van ex-werknemers en van allen die meer dan 40 jaar in dienst zijn. Het ligt voor de hand, dat ze een voortvarend lid is van de Picus Personeels Vereniging.
Zo langzamerhand is Toos aan de wel-verdiende rust toe, al zal het haar niet meevallen om voorgoed vaarwel tegen Picus te zeggen. Maar ze heeft nu een ander levensdoel: het mede-zorgen voor Peter.
Vrijdag 4 juni is er groot feest voor haar in de Picus-familie – de cadeaus die ze gevraagd heeft, zijn allemaal voor het huishouden – en zaterdag 5 juni geeft ze een privé-receptie van half drie tot half vijf in “Hofzicht”, Hofstraat 85b. Toos zal Picus missen, maar we hebben de indruk dat Picus Toos nog meer zal missen.
***
Meer familieverhalen lezen? Toos Mutsers was een nichtje van Grada, de vrouw van Sjef. Lees hier over haar neef Jan Mutsers, hier over tante Catooke Mutsers-de Greef, hier over nicht Zotte Jeanne.
***
Bronnen:
- www.zoekjestamboom.nl
- Eindhovens Dagblad, 31-05-1976
- www.eindhoven-in-beeld.nl
- http://picushistorie.emtee.nl
- http://www.mputs.nl/progen/bidprentjes-0339.htm
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Houtindustrie_Picus
- krantenknipsels die mijn oma bewaarde over familieleden
